VHS digitalisatie: kwaliteitscontrole
De meer dan 4000 videotapes van Kunstenpunt zijn gedigitaliseerd in een traject met VIAA, het Vlaams Instituut voor Audiovisuele Archivering. Het was een huzarenstukje om alles logistiek geregeld te krijgen, maar dankzij de uitstekende begeleiding van VIAA is alles prima gelopen. Nu, toch wel meer dan een jaar later zitten we met verschillende terrabytes aan uniek videomateriaal dat niet kan wachten om gezien te worden.
Of misschien toch even wachten? VIAA wil namelijk terecht dat er een kwaliteitscontrole gebeurt op de digitalisatie. Als er iets niet goed gegaan is, dan moet die tape opnieuw door de digitalisatiemolen. En aangezien Kunstenpunt de fysieke tapes niet meer kan bewaren wegens plaatsgebrek, moeten we eerst zeker zijn dat de digitalisatie goed gelopen, vooraleer we de tapes vernietigen.
Dus: kwaliteitscontrole. Maar hoe, welke tapes na te kijken, waarop moeten we letten, wat is het verschil tussen een fout in de digitalisatie en een fout doordat de tape corrupt is? In deze mediumpost geef ik kort uitleg over hoe we de kwaliteitscontrole aanpakken, en maak ik een inventarisatie van de fouten die we tegen komen.
Methode voor kwaliteitscontrole
Voor onze kwaliteitscontrole gaan we door 7 stappen, die we in een tabel met 10 kolommen bijhouden. Elke rij is een tape, en de identificatie van de tape staat in de eerste kolom, bij ons bv. VV2000/0183. De tweede kolom, met als titel “nagekeken door” geeft aan wie de kwaliteitscontrole gaat doorvoeren.
Als eerste stap kijken we of de metadata in de VIAA beheersmodule overeenkomt met onze eigen metadata. Als dat zo is, dan schrijven we in de derde kolom, die de titel “overeenkomst data.kunsten.be” gewoon “ja”.
Dan openen we het gedigitaliseerde bestand in de VIAA beheersmodule. Als het bestand zich probleemloos opent, dan zetten we in de vierde kolom, met als titel “nagekeken”, ook weer gewoon “ja”.
Als het bestand kan geopend worden, dan bekijken we het videootje. Hieronder vinden jullie een inventaris van de kwaliteitsproblemen die we zijn tegengekomen. Dat helpt misschien om te weten waarop je kan letten bij de kwaliteitscontrole. Als alles ok is, dan schrijven we in de vijfde kolom, met als title “qc ok”, opnieuw “ja”.
Merken we dat de kwaliteitscontrole goed is, dan kunnen we het bestand publiceren. Als dat goed gelukt is schrijven we in de zesde kolom, met als title “gepubliceerd”, opnieuw “ja”. Als de kwaliteitscontrole niet ok was, dan gaan we het bestand niet publiceren, en dan zetten we hier natuurlijk “nee”.
En om alles goed bij te houden schrijven we bij een negatieve kwaliteitscontrole een opmerking in kolom zeven, met als titel “opmerking”. Die opmerking bevat de tijdscode waarin we een probleem vaststellen en een korte beschrijving, bv. “ vanaf 12ste minuut tot 19’/42′-47′ donker beeld”.
Als er een kwaliteitsprobleem is, dan is het vaak geen slecht idee om de tape ook nog eens fysiek te bekijken. Omdat het niet praktisch is om de hele tijd een tape te gaan zoeken, doe ik dat bekijken van tapes “in batch”. Daarom houden we in kolom acht, met als titel “fysiek bekijken”, bij of ik de tape nog eens ga opzoeken om fysiek te bekijken. Zo kan ik in een keer vijf of zes tapes gaan ophalen, en rustig achter mijn bureau blijven zitten.
Nadat ik dan de tapes ben gaan halen, zet ik de tape aan. Omdat ik in kolom zeven heb geschreven waar er iets misloopt kan ik snel verifiëren of het probleem in het digitale bestand ook voorkomt op de tape. Als dat zo is, dan is er geen fout gebeurd tijdens de digitalisatie, en heeft het dus ook geen zin om de tape terug te sturen. Dan zet ik in kolom negen “oordeel” gewoon “ok”, en daarmee is de kous af. Als de tape toch goed is en niet overeenkomt met het gedigitaliseerde bestand, dan vind ik dat de tape moet teruggestuurd worden. Ik zet dan in de “oordeel” kolom “terug”, en beschrijf in de tiende kolom “verdere opmerking” wat de staat van de tape is.
Inventaris van kwaliteitsproblemen
Probleem 1: Stukje in zwart wit
Het eerste kwartier van een tape die wel in kleur was, werd in zwart wit gedigitaliseerd. Na het kwartier gaat het zwart wit langzaam over in kleur. De fysieke tape, die weliswaar uit de jaren tachtig komt, is helemaal in kleur.
Probleem 2: Tape kapot
Het digitale bestand bestond uit ruis en “sneeuw”, en dat over de volledige lengte van de tape. Na fysieke inspectie bleek dat er een afgebroken plastiek stukje uit de mechaniek van de VHS tape rondzwierf in de cassette.
Probleem 3: Tape niet volledig gedigitaliseerd
Een aantal keer komt het voor dat slechts het eerste uur of toch op z’n minst het eerste stuk gedigitaliseerd is. Zeker dus checken of het einde erop staat!
Probleem 4: Sterke ruis, kapot geluid, synchronisatie
Bij een paar tapes komt er een sterke ruis naar boven, die qua volume ver boven het charmante analoge ruisen van een VHS tape zit. We hoorden op zulke tapes ook gewoon een kapot digitaal geluid, dat overstuurd klonk. Bij tijden was er dan ook een duidelijk probleem met de synchronisatie van het beeld en het geluid. Tegelijk was de fysieke tape in goeie staat.
Probleem 5: Blauwe schijn
Bij een bepaalde film, waar er een spot recht op de camera gericht stond, merkten we in het donkere gedeelte van de scene een blauw geflikker op, een soort van blauwe mist/waas die in een bepaalde horizontale band op het scherm verscheen. Op de fysieke tape was alles in orde.bi
Probleem 6: Geluid maar in 1 kanaal
Bij een bepaalde video kwam er enkel geluid in het rechter kanaal binnen. Checken op de tape geeft weliswaar aan dat op de VHS er in het linker kanaal een lager volume klonk, maar dat er desalniettemin geluid was. Het digitale bestand was links helemaal stil.
