Re/set: lokale spelers bundelen krachten en nieuwe pistes voor klassieke muziek

Lokale cultuurcentra bundelen krachten

Met Podium 19 brengen de grote Vlaamse Kunstinstellingen elke dag concerten, muziektheater en dansvoorstellingen tot in de huiskamer. Maar ook kleinere huizen en cultuurcentra gaan op zoek naar samenwerkingen in de buurt en rollen hun digitaal aanbod verder uit tot het einde van het seizoen.

Cultuurcentrum De Werf in Aalst gaat volledig digitaal tot de zomer met een virtueel podium voor lokaal en Vlaams talent met live-uitzendingen van voorstellingen, podcasts, lezingen en live dansinitiaties. De zaal (zonder publiek) werd hiervoor speciaal uitgerust en er werd zelfs een tijdelijke studioruimte gebouwd. Ook het Cultuurhuis Tessenderlo geeft bekende en minder bekende artiesten een stem en een virtuele scène via het podium ‘cultuurThuis’.

De lokale cultuurcentra uit de regio Dendermonde (Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Lebbeke, Zele, Laarne, Wetteren en Wichelen) bundelen de krachten onder de naam Dijk92 en organiseren samen een reeks digitale, muzikale voorstellingen. Regionaal coördinator Tom Van de Velde: “Het aperitiefconcert van percussiegroep Bl!ndman had het meeste succes. Meer dan 380 keer werd het concert volledig bekeken en meer dan 900 mensen bekeken een deel van het concert.”

Nieuwe pistes voor klassieke muziek

De grootste slachtoffers van deze crisis zijn vooral de zelfstandige musici, de kleine ensembles en de solisten zonder vaste contracten of meerjarige subsidies. Ook voor de beste musici werd de lockdown een periode van noodgedwongen reflectie en experiment om buiten de zalen een publiek te bereiken met streaming, podcasts, fiets-, huis- en wandelconcerten.

Het platform samenuitthuis.nl in Nederland is daar een mooi voorbeeld van. Via deze website kun je artiesten boeken voor een optreden bij je thuis. Of in de binnentuin, bij de buren, als cadeautje. Tegen vaste, heldere en fair practice tarieven en via een overzichtelijke boekingsagenda.

Maar biedt deze crisis ook nieuwe pistes voor de klassieke muziek? Groeien er nieuwe werk- en organisatievormen uit “geïmproviseerde” experimenten? Is er perspectief voor andere financieringsvormen bij krimpende kunstsubsidies?

Bas van Putten schreef er een artikel over in De Groene Amsterdammer. Volgens hem heeft de sector net behoefte aan spontane initiatieven en artistieke vrijheid, en is het publiek bij een kleinere setting nauwer betrokken.

Hij schrijft in het artikel dat er een grotere rol is weggelegd voor lokale overheden die flexibel kunnen inspelen bij de ondersteuning van veelbelovende en kleinschalige initiatieven. Die initiatieven vormen volgens hem de ideale voedingsbodem voor een diverse culturele humuslaag.

Het eco-systeem heeft volgens hem meer ruimte nodig voor initiatief van de componisten en muzikanten zelf. Doordat er soms gaten vallen in de hechte keten tussen muziekmanagement en programmatoren, ontwikkelen zich met kleine initiatieven meer kansen voor nieuwe instroom van muzikanten, en nieuwe allianties met andere kunstdisciplines of met de amateurkunsten.

Juist daar liggen de kansen voor een ecosysteem dat componisten minder verplichtingen oplegt en potentieel meer economische bewegingsvrijheid biedt. De komende jaren zal het erop aankomen klein en lokaal te denken zonder het perspectief van de internationale scène te verliezen. 

Violiste Lonneke van Straalen richtte met ‘Pynarello’ een rebellenorkest op om de glazen wand tussen vertolkers en publiek neer te halen: “Voor mij is er in de ontwikkeling van de klassieke muziek iets verloren gegaan, omdat het altijd maar zo perfect moet zijn als een cd-opname. Het menselijke aspect is een beetje op de achtergrond geraakt.”

Ekaterina Levental en Chris Koolmees produceren onafhankelijke muziektheatervoorstellingen in zakformaat. Met eigen vervoer en zonder kostbaar personeel trekken ze door het land van de ene excentrieke locatie na de andere: een boerderij, kerken, landgoederen en buitenfestivals. Het nieuwe recept is eenvoudig: veel spelen tegen betaalbare tarieven, een verhaal dat zonder artistieke compromissen ook niet-ingewijden aanspreekt. 

Ook in Vlaanderen ontstaan platformen die het aanbod voor huisconcerten bundelen, ook in de periode voor Corona. Zo bundelt GIGstarter een heel divers muziekaanbod voor de huiskamer op zijn platform, terwijl Musica et Poetica een specifiek aanbod heeft voor klassieke huisconcerten. 

Arte Amanti is een voorbeeld van zo’n kleinschalig festival dat jong talent samen presenteert met gevestigde waarden en zich vooral richt op kleine podia met behulp van lokale ondersteuning en sponsoring.