Planlust
Planlastverlaging voor sector en administratie is één van de vier doelstellingen van de hervorming van het Kunstendecreet, naast meer aandacht voor landschapszorg, voldoende ruimte voor de ontwikkeling van nieuwe initiatieven en het versterken van het draagvlak voor de kunsten (p. 5).
De aandacht voor planlastverlaging komt niet uit de lucht gevallen: al zeven jaar loopt een traject dat mikt op stroomlijning van alle subsidieprocessen van de Vlaamse overheid. Ook de vorige wijziging aan het Kunstendecreet (2018) had o.m. als doel om de plan- en werklast voor aanvrager, beoordelaar en departement te verminderen.
De impact van deze wijzigingen (van drie naar twee indiendata voor beurzen en projecten, de gestroomlijnde periodes en bedragen voor beurzen, de aanpassingen van de beoordelingsprocedure, de differentiatie van de verantwoording…) is na het eerste jaar nog niet geëvalueerd.
De belangen van deze betrokkenen zijn niet per se gelijk. Wat voor de ene een verlaging van de planlast kan zijn, zou ongewild de planlast voor de andere kunnen verhogen.
De verlaging van planlast gebeurt idealiter vanuit drie standpunten: dat van de aanvrager/gesubsidieerde, van de kwaliteitsbeoordelaar, van de dossierbeheerder. De belangen van deze betrokkenen zijn niet per se gelijk. Wat voor de ene een verlaging van de planlast kan zijn, zou ongewild de planlast voor de andere kunnen verhogen. Neem KIOSK bijvoorbeeld: zowel aanvragers als beoordelaars klagen over het gebrek aan gebruiksvriendelijkheid.
Niet elk artistiek concept laat zich even grondig uitdrukken en begrijpen via geschreven taal, en dan kan een visuele of auditieve bijlage cruciaal zijn.
Terwijl het online systeem routine administratieve handelingen zoals dossiers printen, kopiëren en versturen overbodig heeft gemaakt, werpt het drempels op voor aanvrager en beoordelaar. Niet elk artistiek concept laat zich even grondig uitdrukken en begrijpen via geschreven taal, en dan kan een visuele of auditieve bijlage cruciaal zijn. Belangrijk aandachtspunt is om het verschil tussen doel en middel niet uit het oog te verliezen; planlastverlaging zou aanvragers kunnen helpen om een sterk dossier in te dienen en beoordelaars om aan landschapszorg te werken.
Waar valt winst te boeken voor alle betrokkenen, in elke fase van het subsidieproces en voor de verschillende instrumenten van het Kunstendecreet? Vanuit het sterkte-zwakte hoofdstuk van de Landschapstekening Kunsten reiken we een aantal topics aan voor verder gesprek.
Sterkte: follow the actor: ruimte voor artistiek initiatief
Het open karakter van het Kunstendecreet maakt de ondersteuning toegankelijk voor uiteenlopende kunstpraktijken waarin de aanvragers zelf in grote mate de contouren van hun plannen bepalen. De innovatiekracht en de internationale uitstraling van het Vlaamse kunstenlandschap is het resultaat van een samenspel tussen artistiek initiatief van onderuit en een overheid die daarop inspeelt vanuit vertrouwen. Als het open karakter van het Kunstendecreet de ‘oorzaak’ van de nood aan planlastvermindering is (p. 22), dan is het belangrijk om te benadrukken dat net die openheid de voorwaarde is om de andere drie doelstellingen van de Visienota te halen.
Werkpunt: weinig tools voor landschapszorg
De Strategische visienota Kunsten wil de uitdaging aangaan om naast de beoordeling van individuele aanvragen in de procedure van de volgende meerjarige ronde ruimte te maken voor een beoordeling van de samenhang op landschapsniveau. Onvermijdelijk zal dit een uitbreiding van het adviesproces vragen en planlastvermindering zou daarvoor tijd en ruimte kunnen vrijmaken. De Landschapstekening Kunsten leverde de bouwstenen voor een strategische toekomstreflectie. Vele van de beschreven kwesties bleken complexe systeemknopen te zijn en de aanpak ervan vraagt finesse en creativiteit.
Als beleidsinstrument is een subsidie de uitdrukking van een keuze. Met andere woorden, als we de ambitie tot planlastvermindering ernstig nemen, moeten we ze in verband brengen met de drie andere basisdoelen in de Strategische Visienota Kunsten: wat is prioritair, wat willen we vrijwaren, waar liggen de grenzen van de efficiëntieoefening? Bij het verder uitwerken van deze krachtlijn en met de visienota als kader en startpunt kunnen, in dialoog met departement en sector, verdere stappen gezet worden.
