Een loon voor beeldend kunstenaars
Wist je dat kunstenaars in België het recht hebben om losse artistieke opdrachten, freelance, als werknemer uit te voeren? Dit statuut geeft hen de beste bescherming: wettelijke minimumlonen, vergoeding bij ziekte of arbeidsongevallen, toegang tot werkloosheidsvergoeding. Dus moeten de opdrachtgever en kunstenaar allebei de regels kennen om ze te kunnen toepassen.
Wat is een CAO?
In de economie zijn verschillende sectoren bepaald. Per sector wordt sociaal overleg formeel geregeld tussen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers in een paritair comité (PC). Ze sluiten collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO). Die gelden voor alle aanwervingen in die bepaalde sector. Kunstenaars kunnen voor bepaalde opdrachten recht hebben op de toepassing van een CAO. De regels verschillen naargelang de kunstdiscipline. Hier gaan we dieper in op die voor beeldende kunstenaars.
Beeldend kunstenaars kunnen als werknemer aangeworven worden door een opdrachtgever die al personeel in dienst heeft.
Werknemers die alleen of samen met anderen in opdracht optreden voor een publiek (muziek, zang, dans, theater, performance, gesproken woord, mime, circus…) kunnen − ook in het geval van een eenmalige voorstelling − in bepaalde gevallen recht hebben op de toepassing van de ‘CAO podiumkunsten en muziek’.
Werkgevers die geen winstgevend doel nastreven en vanwege hun activiteiten vallen onder het paritair comité voor de sociaal-culturele sector (PC 329). Bijvoorbeeld: musea en hun educatieve diensten, cultuurcentra, de verenigingen ‘ter bevordering van plastische en literaire kunst of tot organisatie van evenementen of tentoonstellingen van werken die met deze kunsten verband houden’. Werkgevers die een werkingssubsidie ontvangen van de Vlaamse overheid (via kunstendecreet, cultureel erfgoeddecreet, lokaal cultuurbeleid, monumentenzorg of nominatim) moeten de ‘CAO cultuurspreiding’ toepassen.
Sommige arbeidsvoorwaarden van de ‘CAO cultuurspreiding’ of de ‘CAO podiumkunsten en muziek’ kunnen ook van toepassing zijn als werkgevers die in andere sectoren actief zijn opdrachten geven aan kunstenaars (behalve voor de sectoren van hotelbedrijf, betaalde sporten, filmbedrijf of audiovisuele sector).
De ‘CAO cultuurspreiding’ bepaalt minimumlonen voor verschillende functies of beroepen, bijvoorbeeld ‘artistiek medewerker’: barema met code B1c. Verder kan de hoogte van het brutoloon ook bepaald worden door de ervaring van de werknemer. Contractanten zijn vrij om hogere lonen af te spreken.
Maand- en uurlonen staan in tabellen en zijn brutolonen. Dit is dus niet de totale kost van het contract en ook niet wat je netto uitbetaald krijgt. Meer informatie hierover kan je vinden bij Cultuurloket.
Omdat kunstenaars zelden per maand werken, kan je zelf aan de hand van het maandloon een week-, dag- of uurloon berekenen:
brutomaandloon x 3/13 = weekloon
weekloon/5 = dagloon
weekloon/38 = uurloon
Voltijdse arbeid bedraagt 38 uur per week. In de vijfdagenweek komt dat neer op 7,6 uren per dag exclusief rustpauzes.
Flexibiliteit: aparte CAO’s regelen tal van uitzonderingen op de algemene regels voor onregelmatige prestaties, arbeid op zon- en feestdagen, nachtarbeid, extra verlof … Een arbeidsprestatie mag nooit korter zijn dan drie uur of langer dan elf uur.
Een CAO bepaalt ook hoe de onkosten voor verplaatsingen in België vergoed worden.
Aparte CAO’s regelen de hoogte van de eindejaarspremie, het aanvullend pensioen en de syndicale premie.
Op de website van Cultuurloket vind je meer info over belastingtechnische aspecten van het verlonen van kunstenaars en werkdocumenten.
