Welke kennis en cijfers willen we over de professionele kunsten?

Het onderzoeksteam van Kunstenpunt volgt niet alleen op welke studies er verschijnen over het kunstenveld, maar voert ook zelf onderzoek uit naar actuele thema’s.

Zo doen we bijvoorbeeld cijferonderzoek over de productie en de spreiding van kunst, de sociaal-economische positie van kunstenaars, internationale artistieke activiteiten, subsidiestromen en de financiën van kunstenorganisaties.

In 2018 bundelden we onze cijferstudies in een Cijferboek Kunsten. Dat Cijferboek diende als opstap naar de Landschapstekening Kunsten in 2019.

Intussen is er al veel veranderd. De coronacrisis heeft ongenadig hard toegeslagen, de roep naar een echt inclusieve kunstensector klinkt steeds luider, het debat over fair practices smeult voort, het Kunstendecreet werd gewijzigd en ook het kunstenaarsstatuut is in verandering. Het zijn enkele pertinente voorbeelden van wat er speelt in de (professionele) kunstensector.

Met deze kwesties groeit het belang van up-to-date cijfers over die sector.

Een inventaris van kennisnoden en kencijfers

Hoe bekom je die up-to-date cijfers? En kan je uit de cijfers die je verzamelt de kennis halen die relevant en nodig is?

Met die vragen in het achterhoofd heeft Kunstenpunt een inventaris gemaakt van de zogenaamde kennisnoden en kencijfers die bij sector en beleid leven over de professionele kunsten in Vlaanderen en Brussel. 

Hiermee denken we in de eerste plaats na over wat we juist te weten willen komen. Zoals een zestiende-eeuwse filosoof al wist: 

Een zorgvuldige vraag is de halve wijsheid

Francis Bacon

De inventaris bouwt verder op de expertise die Kunstenpunt verwierf met het Cijferboek en de Landschapstekening Kunsten. Via voortdurendemonitoring van sector en beleid voegen we nieuwe en onderbelichte onderwerpen toe. 

Spelers uit de kunsten geven ook directe input voor de inventaris. De voorbije maanden leverden belangenbehartigers en organisaties uit de culturele bovenbouw cijfervragen aan over relevante en urgente thema’s. Die dialoog zetten we de komende maanden voort. 

Zijn er noden of cijfers die volgens jou ontbreken? Laat het ons weten!

Waarom een inventaris?

Door concreet neer te schrijven wat spelers uit en rond de kunsten te weten willen komen, kan de inventaris:

• Richting geven aan onderzoek over de professionele kunsten. Van Kunstenpunt, maar ook van andere spelers die analyses uitvoeren van de kunst- en cultuursector in Vlaanderen en Brussel
• Dataverzameling verbeteren.Steunpunten, overheden, beheersvennootschappen en andere spelers die gegevens bijhouden over de professionele kunsten vinden in de inventaris een tool om hun gegevensbeheer af te stemmen op concrete kennisnoden

De inventaris wordt vandaag actief ingezet voor deze doelstellingen. Maar de horizon ligt veel verder. Sommige kennisnoden kunnen we nog niet beantwoorden. In de toekomst mogelijk wel. 

De inventaris gaat dus nog jaren mee. Ook in de toekomst voorzien we momenten waarop we toetsen of de kennisnoden en kencijfers nog relevant zijn.

Hoe ziet de inventaris er uit?

De kennisnoden en kencijfers in de inventaris beschrijven wat we willen te weten komen over de professionele kunsten in Vlaanderen en Brussel. Je vindt er nog geen antwoorden in. Maar wel de richtingaanwijzers om antwoorden te vinden.

Raadpleeg de inventaris van kennisnoden en kencijfers

De laatste update van de inventaris gebeurde in maart 2023.

De inventaris bevat nu 26 kennisnoden. Ze verwoorden de onderwerpen waarover we kennis willen verwerven. En ze helpen het overzicht te bewaren. De kennisnoden zijn geformuleerd als een vraag, bijvoorbeeld:

• “In welke arbeidssituaties verkeren Vlaamse kunstenaars en kunstwerkers?”
• “Hoe ziet de participatie aan kunstevenementen in/uit Vlaanderen en Brussel er uit?”
• “Hoe ziet de verdeling van subsidies via het Kunstendecreet er uit?”
• “Hoe groot is het Vlaamse professionele kunstenveld (en zijn deelsectoren)?”
• …

Kencijfers maken de kennisnoden specifieker. Enkele voorbeelden van de meer dan 800 kencijfers:

• “Totale bedragen van uitgaven aan professionele kunsten door lokale overheden in het Vlaams Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, per jaar”
• “(Etnisch-)cultureel diverse samenstelling van de raden van bestuur van organisaties met werkingssubsidies via het Kunstendecreet en Kunstinstellingen, per functie van de bestuursleden, per jaar”
• “Aantal professionele kunstenaars in Vlaanderen en Brussel dat gebruik maakt van de voordeelregels in de werkloosheid van het kunstenaarsstatuut, per leeftijdscategorie, per maand”
• “Aantal digitale kunstevenementen georganiseerd vanuit Vlaanderen en Brussel, per type van evenement (concerten, opvoeringen, tentoonstellingen, andere), per jaar”
• …

Kencijfers verwoorden op een gestructureerde manier cijfers (bedragen, aantallen, verhoudingen etc.) over mensen, instellingen en activiteiten van en rond de professionele kunstensector (kunstenaars, organisaties, publiek, overheden, voorstellingen, expo’s etc.). Die cijfers gaan over bepaalde kenmerken van die mensen, instellingen en activiteiten (bv. artistieke disciplines of demografische factoren). En ze krijgen een tijdsaanduiding mee (per maand, per jaar, over meerdere jaren heen etc.).

Zo zijn kencijfers een voorafname op de grafieken en tabellen die je in cijferanalyses zal vinden. Als databeheerder helpen de kencijfers je bepalen over welke relevante concepten, attributen en relaties je data kan verzamelen.

Onderstaand schema geeft de overkoepelende structuur en werking van de inventaris weer:

Simon Leenknegt

Tom Ruette