Waarom Theatre Texts from the Lowlands?

Met het online dossier over theatertekst willen we visibiliteit geven aan theaterauteurs en hun teksten, maar ook de nodige context te bieden. We vroegen dramaturg Peter Anthonissen om een overzichtstekst te schrijven over de Vlaamse theatertekst vandaag, weliswaar in een historisch perspectief. Welke tendensen en uitdagingen ziet hij? Het eerste doel van deze tekst is om buitenlandse professionals een overzicht te bieden in de eigenheden van de Vlaamse toneelschrijverij. Daarnaast zetten we een ‘Who’s Who’ op, die bestaat uit inhoudelijke profielen van hedendaagse theaterauteurs, aangevuld met enkele vertaalde fragmenten uit hun werk.

Er zijn om en bij de 140 theaterauteurs actief in Vlaanderen. Die allen portretteren is helaas onmogelijk. Daarom stelden we een commissie samen voor de eerste selectie van auteurs, die bestond uit Peter Anthonissen, Evelyne Coussens, Sarah Eisa en Ditte Pelgrom. Criteria bij de selectie waren: de kwaliteit en autonomie van de teksten (kunnen de teksten van de auteur op zichzelf staan?), het parcours van de auteur en het belang van de auteur in het hedendaagse theaterveld en – heel belangrijk – een diversiteit in de selectie. We benadrukken dat dit ‘slechts’ een eerste reeks profielen is, en dat zeker niet alle relevante schrijvers een plaats hebben in dit overzicht. Kunstenpunt engageert zich om de komende jaren deze website te blijven aanvullen met nieuwe profielen.

Op deze website werden verder ook de drie Nederlandse auteurs opgenomen die geselecteerd werden voor de teksttheaterlezingen in Oostenrijk (Alex Van Warmerdam, Eric De Vroedt en Maaike Bergstra).

Promotie en workshops in Oostenrijk en Frankrijk

In een eerste fase focusten we op het Duitse taalgebied. Daarvoor werkten we samen met twee Oostenrijkse partners, Schauspielhaus Graz en Uni-T.  Die samenwerking nam verschillende vormen aan: in juni 2018 nodigden we enkele Vlaamse en Nederlandse theatermakers/dramaturgen uit om mee te gaan naar het DramatikerInnenfestival in Graz, om mogelijke samenwerkingen te onderzoeken.

In maart 2019 ondersteunden Dutch Performing Arts en Literatuur Vlaanderen enkele auteurs om deel te nemen aan een vertaalworkshop georganiseerd door Uni-T die plaatsvond in Retzhof. Volgende auteurs namen deel: Benjamin Van Tourhout, Annet Bremen, Iona Daniel en Timen Jan Veenstra.

Op 15 en 16 juni 2019 organiseerden we samen met onze Oostenrijkse partners zes geënsceneerde teksttheaterlezingen tijdens het DramatikerInnenfestival in Graz. Die lezingen gebeurden door plaatselijke regisseurs en acteurs en werden gecoördineerd door Schauspielhaus en Uni-T. Een publiek van theaterprofessionals (regisseurs, dramaturgen, pers, uitgevers…) volgde de lezingen. De schrijvers van de zes teksten waren aanwezig en konden zo hun werk toelichten en nieuwe contacten leggen.

Om te komen tot de selectie van deze zes teksten, werkten we met een commissie. Aan Vlaamse zijde kwamen Peter Anthonissen, Evelyne Coussens, Karel Vanhaesebrouck en Ditte Pelgrom na lang beraad tot een longlist van tien stukken. Criteria daarbij waren de kwaliteit van de tekst, het tijdsframe (enkel teksten die in de laatste tien jaar geschreven zijn), de autonome status van de tekst en het potentieel in het Duitse taalgebied. Daarbij moest het gaan om teksten die nog niet eerder naar het Duits werden vertaald, en die hun weg nog niet hadden gevonden in het Duitse taalgebied.

De Oostenrijkse partners kozen drie teksten uit deze lijst van tien. Aan Nederlandse zijde coördineerde Dutch Performing Arts de selectie. In Nederland maakte een leescommissie van het Toneelschrijfhuis een eerste selectie van toneelteksten, die naar het Duits vertaald werden. Daarna werd aan een 25-tal experts (journalisten, dramaturgen, regisseurs …) gevraagd deze selectie aan te vullen met toneelteksten die zij relevant vinden voor het Duitse taalgebied. De uiteindelijke keuze werd gemaakt door de Oostenrijkse partners.  De winnaar van de Toneelschrijfprijs 2018 werd sowieso geselecteerd. Dit leidde tot een selectie van zes teksten die een integrale vertaling naar het Duits kregen:

• Bij het kanaal naar links – Alex van Warmerdam
• MEN. de mening herzien – BOG.
• Aperçu de l´inconnu – Michael Bijnens
• Wij / Zij – Carly Wijs
• True colors – Maaike Bergstra
• The Nation – Eric De Vroedt (winnaar Toneelschrijfprijs)

Toekomstperspectief

In een tweede fase reizen we naar Franse taalgebieden. We startten een samenwerking met de Franse projectpartner Maison Antoine Vitez. Ook daar voorzien we integrale vertalingen naar het Frans, teksttheaterlezingen, een workshop en een uitbreiding van ons online dossier.

Samen met de Oostenrijkse en Franse partners bekijken we ook hoe we de samenwerking kunnen uitbreiden naar Vlaanderen en Nederland, om in ons taalgebied de interesse voor buitenlandse auteurs aan te wakkeren, en om expertisedeling en samenwerking te bevorderen. Dutch Performing Arts, Literatuur Vlaanderen en Kunstenpunt blijven de theatertekst en -auteur dus in de kijker zetten de komende jaren.