Visa for Music. terugblik op een werkbezoek aan de belangrijkste Afrikaanse muziekbeurs.

Een warme onderdompeling van muziek en contrasten

Met een kleurrijke bende muziekprofessionals uit Vlaanderen en Brussel vertrokken we op dinsdag 21 november naar Marokko, voor het nog kleurrijkere Visa For Music. VFM is de belangrijkste muziekexpo van Afrika, waar je de vinger aan de pols kan houden van wat er zoal leeft in de Afrikaanse muzieksector.

De expo vindt plaats in Rabat en begon pas op woensdagavond, maar wij reisden een dagje vroeger, om eerst een aantal organisaties te kunnen bezoeken in Casablanca. Samen met gids van dienst Luc Mishalle (Met-X) stelden we een gevarieerd programma op, met expliciete aandacht voor de tegenstellingen die je in Marokko zeker vindt. Het eerste ijkpunt was het Institut Français van Casablanca, dat het grootste van Marokko is. Vroeger moest je sowieso via het Institut passeren om voet aan de grond te krijgen in het land. Nu geldt het Institut nog steeds als referentiepunt, al neemt de invloed wel af door de vele kleine culturele centra die — vaak kort — de kop op steken, en is de voornaamste functie die van mediatheek (al hebben ze ook nog een concertzaal bijvoorbeeld). Het Institut zet echt in op cursussen Frans voor jongeren en volwassenen, voor de verdere verspreiding van de Franse cultuur, en is ook zeer toegankelijk, getuige de horden studenten die zich aan de ingang verschansten.

Toch was het contrast groot met het centre culturel “Les étoiles” in de buitenwijk Sidi Moumem. Daar worden activiteiten georganiseerd voor en door bewoners van de wijk: theaterworkshops, danslessen, maar ook lessen “communicatie” voor kinderen en volwassenen, en een urban lessenreeks met workshops breakdance, graffiti en beatbox bijvoorbeeld. Er is ook een polyvalente zaal voor films, concerten, voorstellingen. Het publiek dat ze aantrekken, komt voornamelijk uit de buurt zelf, maar ook jongeren uit het centrum van Casablanca vinden ondertussen de weg naar Les Etoiles.

Een gelijkaardige, mogelijks nog actievere werking vinden we in l’Uzine, een centrum in andere buitenwijk Aïn Sebaa (het oog van de leeuw) dat we op zondag bezochten, na Visa For Music. Het centrum zit net middenin hun Aïn Sebaa festival dat nog tot 17 december duurt, en dat alle disciplines aan bod laat komen. Zij zetten in op een lokale werking, laten lokale kunstenaars aan bod komen, laten alles vastleggen door een lokale fotograaf die prachtige foto’s tentoon kon stellen. Vrolijke kleuren en geweldige activiteiten daar in l’Uzine, dat zijn fondsen — en gebouw — haalt bij matrassenkoning en mecenas Richbond vlakbij. Maar ook het schrijnende verhaal van de muur die door de stad Casablanca gebouwd is tussen het strand van Aïn Sebaa en de wijk zelf, waardoor de bevolking zijn hele broodwinning — visvangst en alles wat met de zee en het strand te maken heeft — in elkaar zag stuiken. Ook dat brengt l’Uzine in beeld. Kunst van bovenaf én vanuit de onderbuik dus tijdens onze bezoeken in Casablanca.

Bekijk album (6)

Een mogelijk nog groter contrast zagen we bij de bezoeken aan twee opnamestudio’s in Casablanca: het sympathiek geknutselde Plein Les Oreilles en de immens luxueuze Hiba Studio. Ali van Plein Les Oreilles gaat prat op zijn artistieke keuzes en sprak vol passie over de opnames die hij doet in zijn gezellige studio. Bij Hiba gaat het eerder om de grote luxe van een studio met verschillende repetitielokalen, overal videocamera’s, een eigen videomontagekamer, een opnametafel die zes bands tegelijk kan registreren en een studio met plaats voor een orkest.

Bekijk album (3)

Na de ontdekkingstocht door Casablanca belandden we in Rabat voor Visa For Music. Tijdens de beurs zelf beperkten we onze groepsactiviteiten tot een gezamenlijke rondleiding langs de standen en een netwerklunch, zodat iedereen genoeg ruimte kreeg voor afspraken en conferenties, maar we kwamen elkaar onvermijdelijk weer tegen tijdens de showcases ‘s avonds.

Visa For Music is zonder twijfel de meest energieke beurs die ik al meegemaakt heb, ondanks het gemoedelijke tempo dat bij de cultuur en het weer hoort. Overal hoor je muziek, live of door luidsprekers. Contacten leg je er veeleer bij een vers sapje op een terras buiten de beursmuren, wanneer je even wil ontsnappen aan de muzikale chaos binnen het Theatre Mohammed V. Of met wat thee in de gezellige tent vlak voor het gebouw.

Als je naar Visa For Music gaat om je eigen projecten kwijt te kunnen op de Afrikaanse markt, kom je eerder van een kale reis terug. Je zet best in op samenwerkingen met muzikanten van daar, op uitwisselingen. Ook loont de beurs zeker de moeite als je muziek wil ontdekken die je hier nergens kan zien, en je leert er ongetwijfeld ook veel nieuwe gezichten kennen van programmatoren en organisaties. Visa For Music geeft met andere woorden een mapping van de Afrikaanse muziekindustrie, en mikt eerder op een langetermijnresultaat, met samenwerkingen en langdurige contacten. Wat ook opvalt: veel organisaties staan op de beurs als een soort ‘acte de presence’, voor naambekendheid, terwijl ze eigenlijk maar weinig kunnen doen.

Ten slotte was ik ook blij verrast door de groep professionals die we mee hadden. Een zeer diverse bende muzikanten, programmatoren en managers, en toch zat de dynamiek meteen erg goed. Heel mooi om te zien hoe iedereen zich automatisch af en toe ontfermde over Antoon, die zich niet laat tegenhouden om te reizen door zijn slechte gezichtsvermogen (veel respect!). Het hielp zeker ook dat we iemand mee hadden als Zohra (programmator van De Centrale), die haar Marokkaanse roots kon gebruiken wanneer de lokale bevolking ons niet helemaal begreep. En via de vele babbels tussendoor wisselden we onderling een schat aan ervaringen en informatie uit binnen de groep, en leerden we elkaar ook beter kennen. Er volgen trouwens nog verslagen van de deelnemers zelf, en ik kijk er nu al naar uit om de reis te mogen ervaren vanuit die verschillende perspectieven.

Hoe dan ook een zeer interessante en warme onderdompeling, daar in Marokko!