Over Nieuwstedelijke Grond

Wat zijn vandaag de (nieuwe) ruimtes van stedelijke creatie? We verkennen de stad door de ogen van een outsider die, met hulp van gidsen, plekken en mensen in kaart brengt.

Strolling where the mood takes us, rather than relying on a fixed direction or restoring some form of central identity or norm for the arts.

Geert Opsomer

Eén van de kerntaken van Kunstenpunt is het monitoren van evoluties in de kunstenpraktijk en het in kaart brengen van een mogelijke toekomst.

In onze steden zien we heel wat plekken waar interessante kruisbestuivingen plaatsvinden. Op welke manier ontstaan deze nieuwe plekken? Wie maakt er deel van uit en wie niet? Welke dynamieken zijn er aan het werk? Welke allianties worden er gesloten?

Met Nieuwstedelijke Grond willen we een verkenning maken van wat vandaag territoria zijn van nieuwstedelijke creatie. De Landschapstekening die we in 2014 maakten stelt: ‘Imagine the arts field in Flanders as a city’. Voor Nieuwstedelijke Grond draaiden we het perspectief om: ‘Imagine the city as an arts field.’

De breakdancers aan het Brusselse Noordstation, de filmvertoningen voor nieuwkomers in het Maximiliaanpark, de plaatsmakers van Toestand en Squat 123 en de kunstenaars die sinds de jaren negentig steeds vaker de steriele omgeving van de black box/white cube verlaten om hun artistieke praktijken te ontwikkelen in de stad.

In steden als Brussel, Antwerpen, Gent en daarbuiten genereert hun ontmoeting een nieuwe dynamiek die de huidige kunst- en cultuurcircuits gaat uitbreiden, verrijken en vernieuwen. Die dynamiek is de focus van het traject Nieuwstedelijke Grond dat Kunstenpunt – het Vlaamse steunpunt voor professionele podiumkunsten, beeldende kunsten en muziek – in 2017 initieerde.

Zachte cartografie

Nieuwstedelijke Grond is geen exhaustieve, objectieve mapping die plekken vastpint. Het is een zachte cartografie die subjectief peilt naar beweegredenen, dynamieken onderzoekt en daarbij vertrekt vanuit het perspectief van de betrokken kunstenaars, activisten en burgers. Als ervaringsdeskundige gidsen nemen zij ons op sleeptouw door de stad en delen vaak al wandelend hun inzichten, methodieken en netwerken. In die zin is het een meer avontuurlijke beleving van cartografie, het rizomatische denken van Guattari en Deleuze indachtig: ‘Cartography should map out new territories rhizomatically forming connections, strolling where the mood takes us, rather than relying on a fixed direction or restoring some form of central identity or norm for the arts.’

Als wetten, beleid en instellingen de zichtbare harde lijnen zijn, gaan we met dit traject op zoek naar de onzichtbare zachte lijnen, de dynamieken, spanningen en petites histoires, en bekijken we wat er leeft. Per stad nodigen we een onderzoeker uit die verknoopt is met gelijkaardige initiatieven in het buitenland en met hulp van de gidsen een maand de territoria van nieuwstedelijke creatie verkent. Brussel vormt daarbij het startpunt: de hoofdstad als concentratie van onderzoek dat zich rizomatisch uitbreidt naar andere steden en gebieden. In de publicatie Brussel: op zoek naar territoria van nieuwstedelijke creatie bundelt Chris Keulemans zijn inzichten als outside eye na een maand lopen, praten en kijken. Lees hier zijn samenvatting van zijn traject en aanpak.

Quinsy Gario trok in het najaar van 2018 naar Antwerpen, Lara Staal ging in de Zomer van 2019 aan de slag in Gent.

Een maand in elke stad is te kort om de continu veranderende territoria van nieuwstedelijke creatie volledig te vatten, maar is voldoende om enkele krijtlijnen te ontwaren die de voortgebrachte initiatieven en dynamieken kenmerken. We hopen hiermee een aanzet te geven om deze op een andere manier te benaderen en te begrijpen, een bijdrage te leveren aan de continue leerprocessen die er zich afspelen en via ontmoetingen bruggen te slaan en verbindingen te initiëren.

Sofie Joye