Over de metafoor van het ecosysteem
De weergave van de kunstensector als een netwerk is gebaseerd op artistieke, kunsttheoretische en sociologische kaders. Deze beeldspraak maakte de onderlinge uitwisseling van kennis en verknoping van functies (tussen kunstenaars, organisaties en beleid; onderling en met elkaar) zichtbaar en paste in een tijdgeest waarin digitale technologie en media een groeiende impact op leven en werken kregen. Sinds een decennium neemt de druk op beleids- en maatschappijsystemen toe. Wat betekent dit voor de toekomst van het kunstennetwerk?
Het zoeken naar een nieuw begrip om de dynamiek tussen zoveel verschillende elementen te vatten brengt ons bij de metafoor van het ecosysteem. Ecologen bedachten dit concept om de samenhang en relaties tussen verschillende systemen in de natuur te beschrijven. Een ecosysteem is niet alleen de samenleving van organismen (planten, dieren en micro-organismen) binnen een bepaalde leefomgeving (biotoop). Het is vooral ook de uitwisseling van materie en energie tussen de organismen onderling en tussen het leven en de niet-levende omgeving (zon, bodem, water, lucht). Kenmerkend voor deze uitwisseling is dat ze in een kringloop verloopt. Ecosystemen zijn veranderlijk in tijd en ruimte; zolang er tussen de verschillende organismen een dynamisch evenwicht bewaard blijft, is dat een voordeel. Deze beweeglijke stabiliteit binnen en tussen ecosystemen is niet onbegrensd.
Hoe groter de diversiteit in het ecosysteem, hoe meer veerkracht het heeft om veranderingen op te vangen.
Aanpassen of verdwijnen lijkt de boodschap van de natuur te zijn: cycli van bloei en verval volgen elkaar op. Historische oplossingen zoals migratie en maatschappelijke innovatie om de gevolgen van een conflict of natuurramp op te vangen, worden nu uitgedaagd door ingewikkelde vraagstukken als planetaire klimaatverandering en sociaaleconomische globalisering. Ontwikkelingen kunnen zowel traag als snel verlopen, door een machtsgreep of via een interactief proces, rationeel én intuïtief… Complexe samenlevingen zetten verschillende strategieën in. Een crisis bevat steeds de kiemen van de heropleving, want mensen zijn, zowel individueel als in groep, creatieve en lerende wezens. In de kunsten maken ze een vrijplaats waar alles wat is, anders kan zijn.
We proberen hier content te tonen van Vimeo.
Kunsten.be gebruikt minimale cookies. Om inhoud te zien die afkomstig is van een externe site, kan die site bijkomende cookies plaatsen. Door de inhoud te bekijken, aanvaard je deze externe cookies.
Lees meer over onze privacy policy.
Referentie: Goeteyn, L., Jacobson, C. (2012), In het oog van de storm. Over mensen, geschiedenis en klimaatveranderingen, Brussel, ASP.
Deze tekst verscheen in december 2015 in het kader van ecobularium: woorden tussen kunst en ecologie van Etcetera, tijdschrift voor podiumkunsten. Lees online ook symbiose van Barbara Van Dyck en risk assessment van Jo Roets en Mieke Versyp. In nummer 143 van het tijdschrift staan nog vier bijdragen waarin kunstenaars de implicaties van een woord uit de sfeer van de ecologie voor de podiumkunsten uitdenken.
