Marijke Pinoy, Pélagie Gbaguidi, Jan Steen, Martijn Dendievel en iMAL winnen Vlaamse cultuurprijs

Theatermaker Marijke Pinoy wint Ultima voor Algemene Culturele Verdienste

Marijke Pinoy ontving de Ultima voor Culturele Verdienste voor haar uitgebreide carrière in film, televisie en theater. Maar ook voor haar werk als docente aan het KASK – School of Arts in Gent.

“Marijke Pinoy is een van de meest boeiende figuren in het Vlaamse cultuurveld”, staat in het juryrapport. Volgens de jury vertegenwoordigt Pinoy “alles wat kunst zou moeten zijn: grensverleggend, verbindend en diep menselijk. Ze inspireert generaties, doorbreekt grenzen, bouwt bruggen en geeft kunst een diepere betekenis. Met haar talent, kracht en compassie belichaamt ze wat een cultuuricoon zou moeten zijn.”

De jury prijst haar als een grensverleggende kunstenaar die genres, generaties en disciplines weet te verbinden. In haar recente voorstelling Foreverandevergem (2024) – een familieproject met muziek van haar zonen – brengt ze vier generaties samen op scène. De productie is een ontroerend en krachtig voorbeeld van haar vermogen om persoonlijke verhalen te verweven met universele thema’s. Haar werk raakt, verbindt en blijft nazinderen.

Winnaar van de Ultima Beeldende Kunsten: Pélagie Gbaguidi. 

Met de Ultima eert de vakjury een kunstenaar die op indrukwekkende wijze vergeten of verdrongen geschiedenissen aan het licht brengt. Pélagie Gbaguidi stelt dominante verhalen in vraag en onderzoekt hoe kolonialisme en slavernij doorwerken in het collectieve geheugen en in onderwijssystemen. De jury onderstreept het belang van een kunstenaar die opereert op het kruispunt van meerdere identiteiten en geschiedenissen.

Gbaguidi beschouwt zichzelf als een hedendaagse griot – een verhalenverteller die geschiedenis en tradities doorgeeft. Die rol vertaalt ze in kunstwerken waarin ze het verleden en heden met elkaar verbindt, vaak op het snijvlak van beeldende kunst, performance en archiefonderzoek. In 2004 startte ze een project rond het Code Noir, een decreet uit 1685 over slavernij in de Franse kolonies.

Ultima Digitale Kunst: iMAL

De jury loofde iMAL als een unieke en baanbrekende instelling die, ondanks moeilijke omstandigheden in het culturele veld, haar rol als vrijplaats voor experiment en kritisch denken blijft vervullen.

iMAL vierde in 2024 zijn vijfentwintigste verjaardag. Sinds de oprichting in 1999 door Yves Bernard en onder de huidige leiding van Lucia Garcia, is iMAL uitgegroeid tot een referentie in de wereld van digitale kunst. Het centrum biedt kunstenaars ruimte om technologie artistiek te verkennen en stelt daarbij fundamentele vragen over de maatschappelijke impact van digitalisering. Garcia ziet kunst niet alleen als een spiegel van de samenleving, maar ook als motor van verandering — een visie die de jury bijzonder waardeert.

In een tijdperk waarin de technologische ontwikkelingen alsmaar complexer worden, biedt het kunstencentrum voor digitale cultuur en technologie iMAL “een noodzakelijke vrijplaats voor denken, creëren en transformeren”.

Ultima voor Muziek: Martijn Dendievel

Martijn Dendievel ontving gisteren de Ultima voor Muziek. De jury prees de brede muzikale interesses van deze veelbelovende dirigent, zijn vernieuwende programmatie en zijn inzet voor zelden gespeelde muziek: “Zijn muzikale interesse is breed, zijn lezing van zowel het grote repertoire als nieuwe muziek getuigt van intense diepgang”.

Martijn Dendievel is een sterke pleitbezorger van nieuwe muziek en jong talent, onder meer via zijn werk met SOV (Symfonieorkest Vlaanderen) Young en de Composers’ Academy. Martijn legde op jonge leeftijd al een indrukwekkend internationaal parcours af. Na studies aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel en het Franz Liszt Conservatorium in Weimar, brak hij door toen hij in 2021 de Deutscher Dirigentenpreis won.

In 2024 werd hij aangesteld als chef-dirigent van de Hofer Symphoniker in Duitsland. Vanaf januari 2026 zal hij Symfonieorkest Vlaanderen leiden.

Ultima Podiumkunsten: Jan Steen. 

Jan Steen mocht de Ultima voor Podiumkunsten in ontvangst nemen omdat hij volgens de jury een diepe en duurzame impact heeft op het Vlaamse podiumlandschap. Steen ontwikkelde als theatermaker, acteur en pedagoog een eigen visie op acteren, met aandacht voor de autonomie van de speler en de wisselwerking tussen lichaam, tekst en publiek. Zijn aanpak verbindt theorie en praktijk, en stimuleert jonge makers om hun eigen artistieke taal te ontwikkelen.

Zijn combinatie van kennisoverdracht en empowerment is voor de jury het bewijs dat een visionair pedagogisch klimaat essentieel is voor een bloeiende theatercultuur.

Ultima Publieksprijs 2024 voor expo Emile Claus in het mudel

De expo ‘Emile Claus, Prins van het luminisme’ werd door het publiek gekozen voor de Ultima Publieksprijs. De tentoonstelling van het Museum van Deinze en de Leiestreek (mudel) toonde meer dan 130 werken van de Belgische schilder Emile Claus. In 2024 was Claus 100 jaar overleden. 

De expo, die van september 2024 tot januari 2025 liep, bracht vooral de band tussen Claus en de Leiestreek in beeld. De regio inspireerde de helder verlichte landschappen in Claus’ schilderijen, wat hem de titel ‘Prins van het luminisme’ opbracht. De expo lokte meer dan 120.000 bezoekers naar het Mudel in Deinze, een record voor het museum.

Het mudel is het museum van de stad Deinze en de regio Leiestreek. Het bestaat sinds 1941, toen de stad Deinze besloot een streekmuseum op te richten. De collectie bestaat uit twee delen: een collectie beeldende kunst en een volkskundig deel, gericht op de geschiedenis van de nijverheid in de streek.