Better Practices for Safe(r) Spaces #1: veilige(re) ruimtes voor wie te maken kreeg met grensoverschrijdend gedrag

Wat houdt het in om een veilige ruimte te creëren? Wat zijn veiliger ruimten voor hen die leven en overleven in posities van marginalisatie, van uitwissing, van repressie, van geweld? Welke alternatieven hebben queer en BIPOC gemeenschappen, of mensen met een handicap, nodig? Welke alternatieven zijn zij aan het opbouwen en voor aan het zorgen?

Schrijfster en activiste Olave Nduwanje voert in het traject Better Practices for Safe(r) Spaces onderzoek over deze ruimtes – niet alleen over het waarom, maar vooral over het hoe.

De afgelopen maanden voerde Nduwanje – liefdevol ondersteund door de Rotterdamse queer activist, organisator en spirituele adviseur Non Sense – diepgaande gesprekken met organisatoren van safe(r) spaces in en buiten Brussel.

Deze gesprekken leidden tot een reeks podcastafleveringen, die we ook op kunsten.be delen. Luister naar de ambities, kwetsbaarheden, expertise en belichaamde ervaringen van deze safe(r) space-organisatoren: Jacopo Buccinoen Sirah FoighelBrutmann (Engagement Arts), Xandra Koster en Sita Mohabir (Feminists Against Ableism), Jenebah Kamara (Jabari), Claire Gilder en Marnie Slater (Mothers & Daughters) en Aida Yancy (Equal City Brussels).

Veilige(re) ruimtes voor wie in de kunsten te maken kreeg met grensoverschrijdend gedrag

In deze eerste episode praat Olave met Sirah Foighel Brutmann en Jacopo Buccini van Engagement over safer spaces: veilige(re) ruimtes voor mensen actief in de kunsten die te maken kregen met grensoverschrijdend gedrag. Hoe gaan we daarover in gesprek zonder bijkomende emotionele schade? Welke stappen kunnen organisaties zetten om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en wanneer het zich toch voordoet, er correct en liefst helend mee om te gaan?

Engagement ontstond in de nasleep van Me Too, als beweging om de stem van slachtoffers en getuigen van grensoverschrijdend gedrag in de kunstwereld hoorbaar te maken: door casussen anoniem te publiceren op de sociale media, door vertrouwelijk gesprek te organiseren en door collectief standpunten in te nemen. Engagement is verder ontwikkeld en gegroeid met steun van o.a. Kunstenpunt, naar aanleiding van de open call D.I.T. (Do It Together) in 2018.

Sirah was van in het begin betrokken en Jacopo sloot na verloop van tijd ook aan. Jacopo benadrukt dat hij niet voor Engagement wil spreken maar uit eigen naam.

Olave start elke episode van de podcastreeks Better Practices for Safer Spaces met een uitgebreide inleiding. Daarin nodigt ze de luisteraar uit om een oordeel uit te stellen en met zorg en nieuwsgierigheid te luisteren: naar haar, naar de sprekers en ook naar zichzelf. Wellen lastige emoties op bij het luisteren? Is het mogelijk die een plaats geven en tijdelijk parkeren? Uitstel van oordeel tot je echt hebt kunnen luisteren?

De take-aways van aflevering 1

• Stel je oordeel over je gesprekspartners uit. Er is geen gesprek als er niet wordt geluisterd.

• Zorg als organisatie voor heldere gedragscodes en vindbare, duidelijke, hanteerbare procedures. Stel die gezamenlijk op met de mensen die er het meeste baat bij kunnen hebben. Zorg voor regelmatige updates.

• Veiligheid betekent o.a. dat je in besloten groep namen kunt noemen en details kunt geven, en dat je de garantie hebt dat (1) die informatie de groep nooit zal verlaten zonder jouw toestemming, en dat (2) er geen gevolgen voor jou kunnen vasthangen aan wat je deelt, persoonlijk – los van de onvermijdelijke emotionele impact – noch professioneel.

• Zorg bij het begin van een gesprek dat elke stem minstens één keer wordt gehoord. Dat kan met een check-in en een check-out procedure.

• Er ligt veel kracht in collectiviteit. Het is krachtiger en vaak veiliger om als grote groep mensen een boodschap naar buiten te brengen (Sarah Ahmed wordt geciteerd).

• Mensen komen met heel uiteenlopende noden: ze willen delen, ventileren, steun en herkenning vinden, maar soms ook hebben ze behoefte aan professionele psychologische ondersteuning. Smeed banden met professionele organisaties met de juiste expertise, dat is een belangrijk aspect van zorgzaamheid.

• Ondersteun, omkader en verzorg de mensen die samenkomen voor dit soort zware gesprekken. Zij doen dit in hun persoonlijke tijd, vaak na lange werk- of schooldagen. Als het in je mogelijkheid ligt ruimte te creëren, doe dat dan ook.

• Wees je ervan bewust dat je niet alles weet, ziet of kent. Een voor de hand liggend voorbeeld is: wees je bewust van ras en institutioneel racisme als je als witte instelling veilige(re) ruimtes wil creëren. Verhoud je daar bewust tegenover, laat je adviseren door mensen met expertise.

• The Queer Art of Failure van Judith Halberstam wordt aangeraden. Weet dat er onvermijdelijk fouten zullen worden gemaakt en laat je daardoor niet verlammen. Ga zorgzaam te werk en leg de focus op herstel.

De volledige transcriptie van dit gesprek vind je hier (in het Engels).