Podcastreeks Gedeelde grond
Gedeelde grond is een reeks gesprekken met kunstprofessionals uit Vlaanderen. Waar dromen ze van? Waar maken ze zich zorgen over? Kom meer te weten over de thema’s die leven en ontdek elke maand een nieuwe aflevering.
Gedeelde grond 15: luister naar een nieuwe aflevering met Jeroen Vanacker (BOZAR)
Gedeelde grond is een reeks gesprekken met kunstprofessionals uit Vlaanderen. Waar dromen ze van? Waar maken ze zich zorgen over? We vroegen het aan Jeroen Vanacker, die instaat voor de muziekstrategie en -programmatie van BOZAR. Na meer dan twintig jaar ervaring bij Concertgebouw Brugge vertelt hij over de verhuis naar Brussel, de diversiteit van de hoofdstad en de verantwoordelijkheid van een federale culturele instelling.
Samenvatting
Na meer dan twintig jaar ervaring bij Concertgebouw Brugge vinden we Jeroen Vanacker terug in het Paleis voor Schone Kunsten. Daar verzorgt hij sinds augustus 2024 de muzikale programmatie. De verhuis van Brugge naar Brussel heeft meerdere voeten in de aarde: Bozar bevindt zich in het centrum van de hoofdstad, en richt zich als federale culturele instelling op beide taalgemeenschappen.
“Je zit met een ander soort verwachting en verantwoordelijkheid. Het valt ook op dat we dikwijls heel weinig weten over de Franstalige kant van het land en het culturele leven, nochtans – zeker voor muziek of beeldende kunst – zou dat eigenlijk geen grens mogen zijn. Ook het feit dat het de hoofdstad is, niet alleen van ons land maar ook van Europa, geeft toch ook wel een zekere verwachting naar het internationale: als ik het vergelijk met Brugge is die internationale werking daar eerder het gevolg van een eigen ambitie en initiatief. Terwijl het in Brussel ook gewoon van ons verwacht wordt.”
Een ander verschil ligt in de demografie van de stad: de diversiteit van een grootstad als Brussel brengt nieuwe kansen met zich mee, nieuwe publieken om te bereiken. “In Brugge waren we natuurlijk ook bezig met diversiteit, participatie en outreach. Maar de gemeenschappen daar zijn klein, of soms helemaal afwezig. Terwijl ik me hier een concert herinner van Karsu, een Turkse zangeres, in januari: die zaal zat vol, waarvan toch wel 80% uit de Turkse gemeenschap. Dat is een enorm ander gevoel hè? Je voelt de dankbaarheid ook van elkaar daar terug te vinden, dat is heel mooi om te zien. En dat is eigen aan de stad Brussel en zijn diversiteit. Dat je dergelijke belangrijke momenten voor heel veel verschillende gemeenschappen mogelijk maakt.”
Verschillende publieken brengen bovendien verschillende interesses en stijlen met zich mee. Wie vindt wat goed? Wie mag daar iets van vinden, en op basis waarvan? Die discussies over kwaliteit hebben ook bij Bozar een plek. “Kwaliteit is voor mij een meervoudig begrip, er is niet één soort kwaliteit. Vroeger werd dat in de context van Bozar vaak gezien als een Berliner Philharmoniker, die in de grote zaal een fantastische Mahler-symfonie brengt. Ja, dat is kwaliteit, absoluut. Maar wat doet het concert op een bepaald moment met een publiek? Daar gaat het ook over. Gaat het louter over dat toporkest dat een topwerk speelt, of gaat het ook over het belang van een artiest voor een bepaalde community hier een plaats te geven, en te tonen dat dit Paleis voor Schone Kunsten er ook is voor hen?”
“Ik denk bijvoorbeeld aan een project in de gevangenis van Brugge waar we polyfonie hebben binnengebracht voor een klein groepje vrouwelijke gevangenen. En één quote bleef me altijd bij van een van die dames, die zei, ‘het was alsof ik kippenvel had van binnen’. Ik vind dat een van de mooiste manieren om een ervaring van muziek te beschrijven, of een ervaring van kunst tout court. Hoe dat binnengekomen is in zeer slechte akoestische omstandigheden – je kan natuurlijk een concert doen in Bozar, in het Concertgebouw van Brugge, in prachtige omstandigheden. De optimale manier om naar die muziek te luisteren. Maar je kan het ook doen in een kurkdroog zaaltje in de gevangenis van Brugge. En zijn dan alle vinkjes afgevinkt op vlak van welke elementen van kwaliteit zijn? Neen. Maar wat daar tot stand is gekomen, was van zo’n ongelooflijke kwaliteit. Het heeft zoiets bijzonders betekent voor die deelnemers, dat ik niet anders kan besluiten: kwaliteit is meervoudig. Er zijn zoveel manieren om naar kwaliteit te kijken op basis van wat het heeft gedaan en betekent voor de mensen die erbij betrokken waren.”
Naast muziek focust Bozar op beeldende kunsten, film, performance, literatuur, woord en meer. Terwijl die disciplines vroeger eerder naast elkaar stonden, spelen ze nu steeds vaker op elkaar in. Van een multidisciplinair, naar een transdisciplinair huis. “En dat is echt wel de kracht van Bozar. Op dit moment loopt de expo When we see us, rond black joy: een heel mooi overzicht van zwarte schilderkunst in de 20ste en 21ste eeuw. Daarrond loopt er een filmprogramma, maar ook een concerten gekoppeld aan het thema. Die versterken elkaar allemaal. Er is ook elke week een artistiek, transversaal overleg waar we elkaar kunnen inspireren en informeren.”
We eindigen het gesprek traditiegetrouw met een blik naar de toekomst: wat zijn de dromen van Jeroen voor ons kunstenveld? “Ik ben eigenlijk vrij positief gestemd als ik kijk naar alles wat er vandaag wordt gedaan en hoe er met veel aandacht wordt gewerkt aan gelijkheid, gelijkwaardigheid en diversiteit. Op al die terreinen is er nog werk, maar je hebt wel het gevoel dat er een soort van common ground is waarbij iedereen wel overtuigd is om in die richting verder te evolueren. In die zin heb ik het gevoel dat we nu de tijd en de stabiliteit moeten hebben om die inspanningen tot voltooiing te brengen.”
“Ik heb gevoel dat er op dit moment een enorme dynamiek heerst in ons kunstenveld, maar iedereen moet stabiel verder kunnen werken in die richting. En dat geopolitieke ontwikkelingen niet mogen leiden tot het optrekken van meer grenzen of tot schrik, waardoor dat men terugtrekt op zekerheden, terwijl we net ons perspectief proberen verruimen. We zijn er nog helemaal niet, dus we moeten de tijd krijgen om dat groeiproces te vervolmaken.”
